سیاست پان‌اسلامیسم عبدالحمید دوم و کردها

با توجه به اشتراک مذهبی حکومت عثمانی با قسمتی از کردهای ایران که هر دو سنی شافعی بودند، مذهب، همواره یکی از دستاویزهای اصلی حکومت عثمانی برای جلب حمایت کردها بوده­است و می‌توان­گفت مهم‌ترین حربه عثمانی برای کم­رنگ­کردن احساس یگانگی این قوم با حکومت شیعه‌مذهب ایران توسل به اعتقادهای مذهبی و پررنگ­کردن اختلاف­های مذهبی آنان با حکومت ایران بوده­است. این پژوهش با بررسی سیاست پان­اسلامیسم عبدالحمید دوم (1876- 1909م.) و تأثیر آن بر روابط کردها با حکومت عثمانی به این نتیجه رسیده­است که این سلطان عثمانی با استفاده ابزاری از سیاست پان­اسلامیسم و کوشش درراستای اشاعه آن در میان کردها کوشیده­است ازیک­سو مشارکت آنان را در سرکوب جنبش استقلال‌طلبانه ارامنه و فاصله­گرفتن و رویارویی­شان با حکومت شیعه­مذهب ایران طلب­کند و ازسوی­دیگر، برای رسیدگی به اهدافش سپاه حمیدیه را در میان کردها تشکیل­داد و لعاب مذهب بر آن کشید؛ اما پیمان دوستی میان شریف پاشا و نماینده ارامنه ازیک­طرف و عشق و احساس تعلق تاریخی دیرینه کردها به سرزمین نیاکانشان از­طرف­دیگر، سیاست‌های عبدالحمید را به­شکست­کشانید. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه­ای است.